PUT: PAZIN – UJČIĆ TUGOMIL
Cilj zajedničkog projekta Gradske knjižnice Pazin i Državnog arhiva u Pazinu je digitalizacija i zaštita, a time i trajno očuvanje odabranih djela Tugomila Ujčića te osiguravanje lakšeg i bržeg pristupa toj tiskanoj kulturnoj baštini.
Građa je digitalizirana u suradnji s Gradskom knjižnicom Pazin. Tugomil Ujčić poklonio je Državnom arhivu u Pazinu svoju knjižnicu od 3600 svezaka. Poklonjeni fond se uklapa u fond knjižnice Arhiva jer je veliki broj knjiga povijesne tematike. Posebnost fonda čini zbirka starih knjiga, koja obuhvaća knjige koje su izišle između 1455. i 1835. godine. Tugomil Ujčić je Arhivu poklonio 184 takve knjige. Zahvaljujući tome, zbirka starih knjiga u knjižnici Arhiva broji ukupno 809 svezaka. Gledajući ukupni fond poklonjenih knjiga, većina njih izišla je u drugoj polovini 19. stoljeća, pa sve do 40-ih godina 20. stoljeća. Fond obuhvaća povijesna djela, geografska i književna djela, rječnike te prijevode antičkih autora. U Ujčićevoj ostavštini nalazi se i nekolicina časopisa, a većina potječe iz razdoblja talijanske uprave (1918.-1943), a manji dio iz druge polovine 19. stoljeća.
Projekt se provodi uz financijsku potporu Ministarstva kulture i medija.
Tugomil Ujčić, pjesnik, prozaik, dramatičar i publicist, rođen je 1906. u Pazinu, a umro je 1995. godine na Sušaku. Nakon školovanja vraća se u Istru, točnije u rodni Pazin, 1966. godine nastaje njegov plodan književni rad. Pisanjem se počeo baviti vrlo rano, a najznačajniji radovi nastali su mu od 1953. godine nadalje.
„Pučku školu i dva razreda stare pazinske gimnazije pohađao u rodnom gradu, a nakon I.svj. rata i tal. okupacije Istre prešao je u Karlovac u Istarski internat za učenike izbjeglice, te 1925. maturirao u karlovačkoj Klasičnoj gimnaziji. Za posjeta roditeljima u Pazinu dobiva poziv za služenje u tal. vojsci, pa bježi u Jugoslaviju. Jezik i književnost studirao je u Beogradu i diplomirao 1929. Bio je gimnazijski profesor u Smederevu, Senti, Rumi, Gospiću (Učiteljska škola), Kruševcu, Kragujevcu (1941–45; Druga muška gimnazija) i Gornjem Milanovcu. God. 1946–62. predavao je u pazinskoj gimnaziji, a zatim do umirovljenja 1964. na Pedagoškoj akademiji u Puli. Gotovo cjelokupna tematika njegova opusa povezana je s Istrom. Poeziju je pisao na čakavici, hrvatskome knjiž. jeziku, srpskom i nekoliko pjesama na talijanskom. Objavio je knjige pjesama, brošure i poeme: Istarska legenda (1954), Pad pazinskeh briegah (1954), Pijem za tvoje novo rođenje drevni Motovune (1969), Iz mraka u svjetlo (1978), Kameni cvijet Istre (1979), Dubravica raspjevana (1982), Pod lumbrelon marožanja i škierca (1982), Šumi Pazinčica pod Kaštelom (1983) i dr. Pisao je i prigodničarski: Srećan ti praznik, pazinski kombinate, Nad humkama streljanih Kragujevčana (pjesme i dramski tekst, 1988) i dr. Napisao je dramske tekstove: Tri riječka junaštva, povijesne slike Rijeke iz Napoleonskih ratova (1957), Pod usijanom krunom, dramska vizija u tri slike (1957), Brionska balada, tragedija u tri čina (1958), Vatroslav Lisinski, životna drama skladatelja prve hrv. opere (1964), Žrtvena trodnevica (1971), Smrt kastavskog kapetana, drama u pet činova (1978). Autor je popularnih kulturnopov. tekstova: Sadržaj(i) opera (1938), Grad gradile vile, prikaz povijesti Motovuna (1969), Hod pokoljenja nad ponorom Pazinčice, o Pazinu u XIX. i XX. st. (1969) te brošuru Castrum Pisinum 983. (1983). U suradnji s bratom Vitomirom objavio je i pov. preglede: Pazin (1953) i Rijeka (1954), zatim raspravu Hrvatskosrpski književni jezik i pravopis (1953) i polemičku brošuru Me ne infischio dei calunniatori (1963), koja se odnosi na monografiju V. Ujčića Pula od najstarijih vremena do danas s okolicom. Bio je čest sudionik Pazinskoga memorijala s temama iz povijesti školstva i kulture. Neke su mu pjesme uglazbljene.“ (Izvor: Istrapedia.hr)
Digitalizacijom odabranih Ujčićevih djela valorizira se kulturna baština te novija povijest Pazina i Pazinštine.
CASTRUM PISINUM 983.
Pazinski pjesnik, dramatičar i publicist, Tugomil Ujčić napisao je povodom tisućgodišnjice prvog pisanog spomena grada Pazina brošuru Castrum Pisinum 983. u kojoj opisuje niz povijesnih, kulturnih, geografskih, lingvističkih i drugih zanimljivosti vezanih uz Pazin i Pazinštinu.
Prvi spomen grada Pazina pronađen je u dokumentu iz 983. godine u kojem njemačko-rimski car Oton II. daruje porečkoj biskupiji pazinski Kaštel i druge velike posjede na Pazinštini. Ujčić spominje bogatu prošlost i ostavštinu Rimljana koji su upravljali područjem Istre punih šest stoljeća. U srednjem vijeku Pazin postaje središte Istarske grofovije gdje su se do sredine 18. stoljeća na vlasti izmjenjivali porečki biskupi, gorički grofovi i Habsburgovci. Pazinskim Kaštelom do 1945. godine vlada obitelj Montecuccoli iz Modene, a oslobođenjem Istre, postaje javno dobro u kojem djeluju Etnografski muzej Istre, Muzej Grada Pazina i Državni arhiv u Pazinu.
Autor dio teksta posvećuje i imenima koja je Pazin nosio kroz povijest pa tako navodi da je za vrijeme Austrije bio poznat kao Mitterburg, Pisino i Pazin. Također navodi kako je teritorij koji je kroz povijest pripadao Pazinu obuhvaćao dijelove od Dragonje i gornjeg toka Mirne do Raše, Barbana i Svetvičenta pa sve od Učke do Lovreča.
Nadalje, Ujčić piše kako se uz Pazin i Kaštel dovode u vezu jedno znamenito povijesno djelo: Razvod istrijanski ili Istarski razvod koji je pisan na tri jezika te dva književna djela: roman Krvavi dani Vladimira Nazora i roman francuskoga pisca Julesa Vernea Mathias Sandorf. Ujčić također naglašava kako se Pazin kao vrlo mali grad posebno isticao s tri gimnazije na tri nastavna jezika: njemačkom, talijanskom i hrvatskom, a koje su djelovale tijekom 19. i 20. stoljeća.
Zaključno, treba spomenuti kako Ujčićeva posveta sadrži puno više od nekolicine gore navedenih činjenica i zanimljivosti. Iako iznimno sažeto, autor uspijeva iskazati sve posebnosti grada koji stoji u središtu povijesti, kulture i tradicije istarskog poluotoka.
– – –
On the occasion of the 1000th anniversary of the first written mention of Pazin Tugomil UJčić, a poet, playwright and publicist, wrote a brochure titled Castrum Pisinum 983 in which he describes numerous historical, cultural, geographical, linguistic and other curiosities related to Pazin and its surroundings.
Pazin was first mentioned in a document dated in 983 by which the German-Roman emperor Oton II donated the Castle of Pazin and other large properties surrounding it to the Diocese of Poreč. Ujčić mentions the rich historical legacy of the Romans which ruled over Istria during six centuries. During the Middle Ages, Pazin became the center of the Istrian County which was governed by the bishops of Poreč, counts of Gorizia and the Habsburgs until the middle of the 18th century. The Montecuccoli family governed over the Pazin Castle until 1945 which, after the liberation of Istria, became a public good while today it is a home to the Ethnographic museum of Istria, Pazin City Museum and the State Archives in Pazin.
The author dedicated a part of the text to the names which Pazin carried throughout history stating that, during the Austrian reign, it was named Mitterburg, Pisino and Pazin. He also states that the territory which belonged to Pazin during history included parts of the river Dragonja and the upper flow of the river Mirna to Raša, Barban and Svetvinčenat and all the way to Učka and Lovreč.
Furthermore, Ujčić stated that one notable historical work and two literal works are related to Pazin and its’ Castle: the Istrian Book of Boundaries (Istarski razvod) written in three languages, the novel Bloody Days (Krvavi dani) by Vladimir Nazor and the novel Mathias Sandorf by the French writer Jules Verne. Ujčić also emphasises that Pazin as a small city stood out with three gymnasiums which worked during the 19th and 20th century with three teaching languages: German, Italian and Croatian.
In conclusion, it is important to mention that Ujčić’s dedication contains so much more than the facts and curiosities mentioned in the previous text. Although extremely concise, the author managed to express the particularities of the city in the middle of the history, culture and tradition of the Istrian peninsula.
– – –
Il poeta, drammaturgo e pubblicista pisinese Tugomil Ujčić ha scritto un opuscolo in Castrum Pisinum 983 per celebrare i mille anni intercorsi dalla prima volta che Pisino è stata nominata. Qui descrive molte particolarità storiche, culturali, geografiche, linguistiche ed altre.
Il nome di Pisino per la prima volta è stato menzionato in un documento del 983 dove l’imperatore romano-tedesco Ottone II regala al vescovato pisinese il Castello di Pisino ed altre tenute nella zona. Ujčić nomina la ricca storia e l’eredità lasciataci dai romani che amministravano l’Istria per ben sei secoli. Nel medio evo Pisino diventa parte della Contea di Pisino dove fino alla metà del diciottesimo secolo si sono susseguiti i vescovi parentini, i conti di Gorizia e gli Asburgo. Il Castello di Pisino fino al 1945 era governato dalla famiglia Montecuccoli di Modena, e con la liberazione dell’Istria, diventa bene comune dove operano il Museo etnografico dell’Istria, l’Archivio storico e in seguito anche il Museo della Città di Pisino.
L’autore dedica parte del testo pure ai nomi che Pisino ha assunto attraverso la storia, cosi’ che durante l’Austria era nota come Mitterburg, ed in seguito come Pisino e Pazin. Evidenzia pure il fatto che il territorio che apparteneva a Pisino andava dal fiume Dragogna e dal corso superiore del Quieto fino ad Arsia, Barbana e Sanvincenti, fino al Monte Maggiore e San Lorenzo.
Pisino e il suo Castello vengono nominati nella Deambulazione istriana scritta in tre lingue, come pure nel romanzo Krvavi dani (Le giornate di sangue) di Vladimir Nazor e nel romanzo dello scrittore francese Jules Verne Mathias Sandorf. Ujčić racconta che Pisino durante il diciannovesimo e ventesimo secolo era una piccola città con tre ginnasi dove si svolgevano le lezioni in tedesco, croato ed italiano.
Per concludere, questo lavoro di Ujčić contiene molto di più di quanto sopra detto. Anche se si tratta di un lavoro breve, l’autore riesce a specificare tutte le particolarità della città che sta cuore della storia, cultura e tradizione della penisola.
PAZIN, BERAM, BOLJUN, CEROVLJE, DRAGUĆ, GRAČIŠĆE, GRDOSELO, LINDAR, LUPOGLAV, MOTOVUN, PAZ, PIĆAN, STARI PAZIN, SV. PETAR U ŠUMI, TINJAN, TRVIŽ, ŽMINJ
Uz brojna prozna i lirska djela, Tugomil Ujčić pisao je, između ostaloga, i povijesne preglede kojima se svakako može pridodati i ovaj naslov objavljen 1953. godine napisan u suradnji s bratom Vitomirom Ujčićem. Djelo daje povijesni, geografski i demografski pregled Pazina i Pazinštine ističući posebnosti grada, sela i naselja. Glavnina djela posvećena je Pazinu pa se tako opisuje Pazinski potok, Kaštel, crkve i škole, istaknuti pojedinci i ustanove, kao i političke i društvene prilike u 19. i 20. stoljeću na području grada. Autori nadalje spominju i opisuju 68 različitih sela i naselja od Barata do Žminja na području tadašnje Pazinske ili Istarske grofovije, koja je obuhvaćala planinske i unutrašnje dijelove Istre, od Dragonje i gornjeg toka Mirne do Raše, Barbana i Svetvinčenta, zatim od Učke do Sv. Lovreča. Povijesni pregled grada i sela Pazinštine izdan je u čast desetgodišnjice oslobođenja Istre od talijanskog okupatora i otkrivanja spomen-grobnice Vladimira Gortana 13. i 14. lipnja 1953. godine u Pazinu i Bermu.
– – –
Together with numerous prose and lyrical works Tugomil Ujčić also wrote historical reviews to which one can also add the title above, published in 1953 and written with the authors’ brother, Vitomir Ujčić. The work gives an historical, geographic and demographic overview of Pazin and its surroundings emphasizing the peculiarities of the city, villages and settlements. The majority of the work is dedicated to Pazin and the authors describe the Pazin Stream, the Castle, churches and schools, prominent individuals and institutions as well as political and social occasions in the 19th and 20th century. Further more, the authors also mention and describe 68 villages and settlements from Barat to Žminj, within the area of the former Pazin or Istria County which included mountain and inner parts of Istria, from the river Dragonja and the upper flow of the river Mirna to Raša, Barban and Svetvinčenat and all the way to Učka and Lovreč. The historical overview of the city and the villages surrounding it was published honoring the 10th anniversary of the liberation of Istria of the Italian occupier and the unveiling of the memorial tomb of Vladimir Gortan on July 13th and 14th 1953 in Pazin and Beram.
– – –
Oltre alle molte opere in prosa e versi, Tugomil Ujčić scriveva anche delle rassegne storiche alle quali si può aggiungere questo titolo pubblicato nel 1953 e scritto in collaborazione con il fratello Vitomir Ujčić. L’opera offre una rassegna storica, geografica e demografica di Pisino e del pisinese evidenziando le peculiarità della città, del paese e villaggio. La parte principale dell’opera è dedicata a Pisino, lì viene descritto il fiume di Pisino, il Castello, le chiese e scuole, gli individui ed enti distinti, come pure la situazione politica e sociale nel diciannovesimo e ventesimo secolo in Istria. Gli autori nominano e descrivono 68 villaggi differenti: da Barato a Gimino nell’ambito della Contea istriana o Contea di Pisino che a quei tempi comprendeva la zona montuosa e dell’entroterra dell’Istria, dal fiume Dragogna e dal corso superiore del fiume Quieto ad Arsia, Barbana e Sanvincenti, fino al Monte Maggiore e a San Lorenzo. La rassegna storica di Pisino e dintorni è stata pubblicata in ricorrenza dei dieci anni della liberazione dell’Istria dall’occupazione italiana e dall’inaugurazione della tomba-memoriale di Vladimir Gortan il 13 e 14 giugno 1953 a Pisino e Vermo.
PO PAZINSKEH BRIEGAH
Tugomil Ujčić napisao je uz brojna prozna i dramska djela i 11 knjiga poezije pa tako zbirka “Po pazinskeh briegah: pjesme u čakavštini grada Pazina” iz 1954. godine predstavlja početak i vrhunac njegova pjesničkog stvaralaštva i posvećena je Pazinu. Sastoji se od 19 pjesama koje uz rodni grad, Pazinsku jamu i poznate pazinske obitelji tematiziraju težak život istarskog čovjeka koji je uspio prevladati sve teškoće usprkos brojnim vanjskim utjecajima. Svakako treba naglasiti da je zbirka napisana na pazinskoj čakavštini i da je autor u svakoj pjesmi označio akcentuaciju očuvavši lokalni dijalekt. Jezik je živ, promjenjiv i podložan utjecajima pa je Ujčić svojom poezijom uspio očuvati pazinski govor u drugoj polovici 20. stoljeća koja time postaje trajno svjedočanstvo povijesti Istre i nezamjenjivi dio identiteta najvećeg hrvatskog poluotoka.
– – –
Tugomil Ujčić wrote numerous prose and dramas together with 11 books. The collection titled Along the hills of Pazin (Po pazinskih bregah, direct translation) from 1954 represents the beginning and apex of his poetic creation dedicated to Pazin. The collection consists of 19 poems which thematizing Ujčić’s birthplace, the Pazin Gorge and famous families of Pazin together with the burdrensome life of the Istrian man who managed to overcome difficulties despite numerous external impacts. It is important to emphasise that the collection was written using the dialect of Pazin and that the author accentuated every poem using local dialect. Language is dynamic, variable and prone to influence so Ujčić with his poetry managed to preserve the dialect spoken in Pazin in the second half of the 20th century and by doing so, it became a permanent testimony of the Istrian history and an irreplaceable part of the identity of largest Croatian peninsula.
– – –
Tugomil Ujčić accanto ai lavori in prosa e ai drammi ha scritto anche 11 raccolte di poesia. La raccolta “Po pazinskeh briegah: pjesme u čakavštini grada Pazina” del 1954 rappresenta l’inizio e il punto massimo del suo operato poetico ed è dedicata a Pisino. Comprende 19 poesie che accanto alla città natale, alla Foiba di Pisino e alle note famiglie pisine si tematizzano la difficile vita dell’uomo istriano che è riuscito a superare tutti gli ostacoli nonostante i fattori esterni. Il libro è scritto in pisinese, e l’autore in ogni poesia ha utilizzato gli accenti conservando in tal modo il dialetto locale. Il dialetto è vivo, cambia, ed è sottoposto a vari influssi, Ujčić è riuscito a conservare la parlata di Pisino della seconda metà del XX secolo, che in tal modo diventa una memoria che dura nel tempo dell’Istria e parte insostituibile dell’identità della più grande penisola croata.
GRAD GRADILE VILE
Među povijesnim pregledima koje je napisao Tugomil Ujčić svakako treba izdvojiti Grad gradile vile: vidici povijesti i mašte sa motovunskih zidina koji je izdan 1969. godine u Pazinu i kojeg je autor u potpunosti posvetio Motovunu, motovunskoj šumi i dolini rijeke Mirne. Ujčić opisuje motovunsko područje od njegovih početaka pa tako navodi kako je u blizini grada arheološko nalazište iz mlađeg kamenog doba. Nadalje, autor opisuje burnu povijest Motovuna kao i cijeloga istarskog poluotoka koji je šest stoljeća bio pod rimskom vlasti. Nakon propasti Rimskoga Carstva Ujčić opisuje dolazak Slavena na područje istarskog poluotoka pa tako i do Motovuna. Autor navodi i tko je sve vladao na tom području ističući: Njemačko carstvo, akvilejske patrijarhe, goričke grofove, Veneciju, Habsburgovce, Francuze i Italiju. Opisuje mletačku vlast koja je sezala do Motovuna i daje uvid u sukobe između austrijskog i mletačkog dijela Istre. Ujčić je ovim pregledom dao detaljan prikaz, ne samo Motovuna i njegove povijesti, nego i povijesti cjelokupnog istarskog poluotoka koji je unatoč mnogim nesrećama, ratovima i osvajačima uspio sačuvati i ojačati svoj kulturni i povijesni identitet.
– – –
Amongst historical overviews written by Tugomil Ujčić the one which most certainly should be abstracted is titled The City built by Fairies: horizons of history and imagination from the Walls of Motovun. It was issued in 1969 in Pazin and dedicated entirely to Motovun, Motovun forest and Mirna river valley. Ujčić describes the area of Motovun from its beginnings stating that there is a Neolithic archaeological findings near the city. Further more, the author describes the turbulent history of Motovun, as well as the whole Istrian Peninsula, which was under the reign of Rome for six centuries. After the decline of the Roman Empire, the author describes the arrival of Slavs on the Istrian peninsula and to Motovun. Ujčić also states who ruled over this area pointing out the German Empire, the patriarchs of Aquileia, the Counts of Gorizia, Venice, the Habsburgs, the French and Italy. Describing the Venetian government which reached to Motovun, Ujčić gives insights into the conflicts between the Austrian and Venetian parts of Istria. With this overview Ujčić gave a detailed insight not only within the history of Motovun but the history of the whole Istrian Peninsula which managed to maintain and strengthen its cultural and historical identity despite numerous adversities, wars and conquerors.
– – –
Tra le carrellate storiche scritte da Tugomil Ujčić, bisogna evidenziare senz’altro quella intitolata Grad gradile vile: vidici povijesti i mašte sa motovunskih zidina (La città costruita dalle fate: vedute storiche e di fantasia dalle mura di Montona) pubblicata nel 1969 a Pisino e che l’autore ha interamente dedicato a Montona, al suo bosco e alla valle del fiume Quieto. Descrive la zona montonese dal passato più remoto ed evidenzia il fatto che vicino alla località esiste un sito archeologico della prima età della pietra. L’autore descrive la ricca, tormentata storia di Montona e dell’intera penisola istriana che per sei secoli era sotto il dominio romano. Dopo la caduta dell’Impero Romano, Ujčić descrive anche l’arrivo degli Slavi in Istria, che giunsero pure a Montona. L’autore evidenzia chi ha tutto governato qui: dall’Impero tedesco, ai Patriarchi d’Aquileia, ai Conti di Gorizia, a Venezia, agli Asburgo, ai Francesi e agli Italiani. Descrive il dominio di Venezia che in Istria giunse fino a Montona e spiega i conflitti tra la parte austriaca e quella veneta dell’Istria. Ujčić con questo lavoro ha dato un resoconto molto dettagliato non solo di Montona e della sua storia, bensì anche della storia di tutta la penisola istriana che, nonostante molte disgrazie, guerre e conquistatori è riuscita a mantenere e a rafforzare la propria identità storica e culturale.
PJESME JEDNOG SREDNJOŠKOLCA
Tugomil Ujčić uz svoja prozna i dramska djela poznat je i po mnogobrojnim zbirkama poezije među koje treba svrstati i Pjesme jednog srednjoškolca koje je autor izdao u Pazinu 1985. godine. Zbirka je posvećena autorovoj šezdesetogodišnjici mature u Karlovcu gdje je Ujčić proveo svoje izbjegličke dane i gdje su pjesme iz ove zbirke nastale. Zbirku je posvetio i svojoj đačkoj ljubavi u vremenu od 1921. – 1925. Sastoji se od tri cjeline: Ljubav, Rastanak i Razno, ukupno 102 pjesme od kojih je završnih šest na talijanskom jeziku. Prva dva dijela predstavljaju poeziju gdje prevladavaju tipične petrarkističke teme i motivi dok treći dio prikazuje crtice iz autorova života u to vrijeme pa tako imamo pjesme posvećene školskom raspustu u Istri 1924., Lindaru, ocu, ali i preminulom prijatelju i Jurju Dobrili.
– – –
Besides his prose and dramas, Tugomil Ujčić is also known for his numerous collections of poems, including the Poems of a Highschooler, issued in Pazin in 1958. The collection is dedicated to the sixtieth anniversary of authors’ Highschool graduation in Karlovac where he spent his days in refugee and where the poems originate from. The collection is also dedicated to his Highschool love from the period from between 1921 to 1925. It consists of three parts: Love, Separation and Miscellaneous consisting of 102 poems from which the last six are written in Italian. The first two parts represent poetry with typical Petrarchan themes and motives while the third part depicts reminiscences from the authors life in that period and it consists of poems dedicated to the school recess in Istria in 1924, Lindar, his father as well as his deceased friend and Juraj Dobrila.
– – –
Oltre alle sue opere in prosa e ai drammi, Tugomil Ujčić è noto anche per le sue numerose raccolte di poesie, tra cui Pjesme jednog srednjoškolca (Poesie di uno studente delle superiori), che l’autore ha pubblicato a Pisino nel 1985. La raccolta è dedicata al sessantesimo anniversario della laurea dell’autore a Karlovac, dove Ujčić trascorse i suoi giorni da rifugiato e dove furono scritte le canzoni di questa raccolta. Dedicò la raccolta anche al suo amore quando era studente dal 1921 al 1925. La raccolta si compone di tre parti: Ljubav, Rastanak i Razno (Amore, Addio e Varie), per un totale di 102 poesie, le ultime sei delle quali sono in italiano. Le prime due parti rappresentano poesie dove predominano temi e motivi petrarcheschi, mentre la terza parte mostra schizzi della vita dell’autore in quel momento, quindi abbiamo poesie dedicate alle vacanze scolastiche in Istria nel 1924, a Lindaro, a suo padre, ma anche al suo amico defunto e a Juraj Dobrila.
POD USIJANOM KRUNOM
Ujčić je uz već navedene dramske tekstove u Pazinu 1957. godine izdao dramsku viziju u tri slike sa epilogom naslova Pod usijanom krunom. Dramu, predgovor i komentar napisao je autorov brat Vitomir s kojim je Ujčić često surađivao pri stvaranju svojih književnih tekstova. Predgovor predstavlja prikaz teme i osnovnih motiva koji su nadahnuli autora pri stvaranju dramskoga teksta. U središtu se nalaze ugnjetavani i junački seljaci koji pod vodstvom Matije Gupca traže svoja prava i slobodu od svjetovnih i crkvenih feudalaca. Uz Gupca, u drami se javljaju likovi vođa pobunjenih seljaka, njihove žene kao i velikaš Franjo Tahi, čiji je odnos prema seljacima jedan od glavnih uzroka izbijanja Seljačke bune 1573. godine. Tri slike, od kojih se sastoji Ujčićev tekst, prikazuju različite trenutke i mjesta koja su obilježila tijek bune. Prva slika prikazuje Susjedgrad i daje uvid u odnos Tahija, njegovih vojnika i kmetova s toga područja kao i uvid u Gupčeve motive za pobunu. Druga slika smještena je u Stubicu gdje vođe ustanka izlažu svoje planove i opraštaju se od najmilijih dok posljednja slika prikazuje dan Gupčeva pogubljenja na Markovu trgu u Zagrebu. Ujčić tekst završava epilogom koji je smješten u Donju Stubicu sredinom 20. stoljeća gdje Tahijev grad leži u ruševinama dok se narod veseli i pamti žrtvu hrabrih seljaka u buni 1573.
– – –
With previously mentioned dramatic texts, Ujčić issued Under the Ardent Crown in 1957 in Pazin as a dramatic vision in three pictures with an epilogue. The drama, its foreword and the comments were written by the authors’ brother Vitomir with whom Ujčić collaborated in the process of creation of his texts. The foreword represents the display of the theme and basic motives which inspired the author in the process of creation. Oppressed and heroic peasants under the leadership of Matija Gubec, searching for their rights and freedom from both secular and ecclesiastical feudal lords, are the center of the drama. Besides Gubec, other characters include the leaders of the rebelled peasants, their wives and landlord Franjo Tahi whose attitude towards the peasants was one of the main reasons of the outbreak of the Peasant Revolt of 1573. The three pictures which create Ujčić’s text represent different moments and places which marked the course of the revolt. First picture depicts Susjedgrad and gives insight into the relations between Tahi, his soldiers and peasants from that area, as well as the insights into Gubec’s motives for the revolt. Second picture is set in Stubica where the leaders of the revolt lay out their plans and say goodbye to their loved ones. The last, third picture depicts the day of execution of Matija Gubec on St Mark’s Square in Zagreb. Ujčić concludes the text with an epilogue set in Donja Stubica in the middle of the 20th century, depicting Tahi’s town in ruins while the people rejoice and remember the sacrifice of the brave peasants from the Revolt of 1573.
– – –
Nel 1957, oltre ai testi drammatici già citati, Ujčić pubblicò una visione drammatica in tre immagini con epilogo dal titolo Pod usijanom krunom (Sotto la corona ardente) a Pisino. Il dramma, la prefazione e il commento sono stati scritti dal fratello dell’autore Vitomir, con il quale Ujčić ha spesso collaborato alla creazione dei suoi testi letterari. Al centro ci sono i contadini oppressi ed eroici che, sotto la guida di Matija Gubec, reclamano i loro diritti e la libertà dai feudatari laici ed ecclesiastici. Insieme a Gubec, il dramma presenta i personaggi dei leader dei contadini ribelli, le loro mogli, così come il grande Franjo Tahi, il cui atteggiamento verso i contadini è una delle principali cause dello scoppio della Rivolta dei Contadini nel 1573. Le tre immagini, che compongono il testo di Ujčić, mostrano diversi momenti e luoghi che hanno segnato il corso della ribellione. La prima immagine mostra Susjedgrad e offre una spiegazione del rapporto tra Tahi, i suoi soldati e i servi della gleba di quella zona, oltre alle informazioni sui motivi della ribellione di Gubec. La seconda immagine „si trova“ a Stubica, dove i leader della rivolta espongono i loro piani e salutano i loro cari, mentre l’ultima immagine mostra il giorno dell’esecuzione di Gubec a Piazza San Marco a Zagabria. Il testo di Ujčić si conclude con un epilogo ambientato a Donja Stubica alla metà del XX secolo, dove la città di Tahi giace in rovina mentre la gente si rallegra e ricorda il sacrificio di valorosi contadini nella ribellione del 1573.
ŽRTVENA TRODNEVNICA
Tugomila Ujčića najčešće se opisuje kao pjesnika, dramatika i publicista. Njegovom stvaralaštvu uz dramske tekstove kao što su Tri riječka junaštva, povijesne slike Rijeke iz Napoleonskih ratova (1957.), Pod usijanom krunom, dramska vizija u tri slike, Brionska balada, tragedija u tri čina (1958.) itd., svakako treba pridodati Žrtvenu trodnevnicu, dramu u tri dana nastalu 1971. godine, povodom tridesete godišnjice kragujevačke tragedije. Nakon završetka studija u Beogradu 1929. godine Ujčić kao gimnazijski profesor 1941. godine dolazi u Drugu mušku realnu gimnaziju u Kragujevcu. U listopadu 1941. godine njemačka vojska izvršava masovno strijeljanje više od 2500 građana Kragujevca i okolnih mjesta. Žrtvena trodnevnica predstavlja svojevrsnu posvetu autora žrtvama toga zločina, pogotovo jer je među stradalima bilo mnogo Ujčićevih kolega i prijatelja profesora, kao i učenika gimnazijalaca kojima je predavao. Drama se sastoji od tri čina, tri dana (od 20. do 22. listopada) čiji je pripovjedač Pesnik koji iz svoje sobe u početku pasivno i s nevjericom opisuje nemile događaje koji dovode do tragedije. Lica koja se javljaju u drami predstavljaju presjek svih sudionika tragedije pa tako imamo žrtve: Profesora, Đaka, Starca, Dečaka I i II, Talaca itd., obitelji žrtava kao što su majke i djevojke, ali i njemačke časnike i zapovjednike odgovorne za zločin. Vrhunac, a ujedno i zaključak drame predstavlja pripovjedačev poziv i uključenje u borbu protiv okupatora. Događaji iz 1941. imali su veliki utjecaj na život i stvaranje Tugomila Ujčića jer je autor uz ovu dramu 1966. godine izdao zbirku pjesama Bilo me stid što ostadoh živ kao i pjesme i dramski tekst 1988. godine pod naslovom Nad humkama streljanih Kragujevčana.
– – –
Tugomil Ujčić is mostly described as a poet, dramatist and publicist. To his other dramatic texts, such as The Three Heroisms of Rijeka (1957), the historical picture of Rijeka from the era of Napoleonic wars, Under the Ardent Crown, a dramatic vision in three pictures, The Ballad of Brioni (1957), a tragedy in three acts etc. one must certainly add the drama issued in 1971 on the occasion of the 30th anniversary of the Kragujevac Massacre titled The Three-day Sacrifice.
After finishing his studies in Beograd in 1929, Ujčić became a High school teacher in the Second Male Real Gymnasium in Kragujevac in 1941. In October of 1941 the German Army executed over 2500 citizens of Kragujevac and the surrounding villages. The Three-day Sacrifice represents a kind of a dedication to the victims of the crime especially knowing that a lot of Ujčić’s collegues and friends, as well as Ujčić’s students from the Gymnasium, were victims too. Drama consists of three acts representing three days (October 20th to 22nd) narrated by the Poet who describes the events leading to the tragedy, watching them happen passively and in disbelief from his room. Characters represented in the drama are the intersection of all participants of the tragedy, i.e. the victims are a Professor, a Student, an Old Man, Boy I and II, Hostages etc., families of the victims – mothers and girlfriends, but also the German soldiers and commanders responsible for the crimes. The culmination of the drama, which is also its conclusion, represents the narrators’ invitation and involvement into the battle against the oppressors. The events from 1941 had a large influence on the life and creation of Tugomil Učić because the author, besides this drama, issued a collection of poems in 1966 titled I was ashamed to have lived as well as poems and a dramatic text in 1988 titled Over the mounds of the Victims of Kragujevac.
– – –
Tugomil Ujčić è spesso descritto come poeta, drammaturgo e pubblicista. Oltre a testi drammatici come Tri riječka junaštva (Tre fiumi dell’eroismo), alle immagini storiche di Fiume delle guerre napoleoniche (1957), Pod usijanom krunom (Sotto la corona rovente), una visione drammatica in tre immagini, Brionska balada (La Ballata di Brioni), una tragedia in tre atti (1958), ecc. è certamente necessario aggiungere alla sua creatività l’opera Žrtvena trodnevnica (Tre giornate di sacrifici), un dramma di tre giorni realizzato nel 1971, in occasione del trentesimo anniversario della tragedia di Kragujevac. Dopo aver completato i suoi studi a Belgrado nel 1929, Ujčić giunse al Secondo Ginnasio maschile reale di Kragujevac come insegnante di scuola media superiore nel 1941. Nell’ottobre del 1941, l’esercito tedesco eseguì un’esecuzione di oltre 2.500 cittadini di Kragujevac e delle città circostanti. La Triade del Sacrificio, ossia le Tre giornate di sacrifici rappresenta una sorta di dedica dell’autore alle vittime di quel crimine, soprattutto perché tra le vittime c’erano molti colleghi e amici professori di Ujčić, oltre a studenti delle scuole superiori a cui insegnava. Il dramma si compone di tre atti, tre giorni (dal 20 al 22 ottobre), il cui narratore è il Poeta, che inizialmente, passivamente e incredulo, descrive dalla sua stanza gli eventi spiacevoli che portano alla tragedia. I volti che appaiono nel dramma rappresentano una specie di riassunto di tutti i partecipanti alla tragedia, quindi abbiamo le vittime: Professore, Studente, Vecchio, Ragazzi I e II, Ostaggi, ecc., le famiglie delle vittime come madri e ragazze, ma anche ufficiali e comandanti tedeschi responsabili del delitto. Il clou e allo stesso tempo la conclusione del dramma è l’invito e il coinvolgimento del narratore nella lotta contro gli occupatori. Gli eventi del 1941 hanno avuto un grande impatto sulla vita e sull’opera di Tugomil Ujčić, perché nel 1966 l’autore ha pubblicato una raccolta di poesie, Bilo me sram što ostadoh živ (Mi vergognavo di essere rimasto in vita), oltre a poesie e un testo teatrale nel 1988 dal titolo Nad humkama streljanih Kragujevčana (Sulle lapidi degli abitanti di Kragujevac fucilati).
RUKOPISI
Tugomil Ujčić je uz ostale književne vrste u kojima se okušao pisao i poeziju. Pjesme jednog srednjoškolca jedno je od njegovih djela koje je digitalizirano u ovom projektu i predstavlja posvetu Ujčićevim srednjoškolskim danima provedenim u karlovačkoj Klasičnoj gimnaziji. Pjesme uvrštene u zbirku nastajale su u razdoblju od 1921. do 1925. godine, a rukopisi koje ovdje predstavljamo u digitalnom obliku u velikoj su mjeri primarni izvor za stvaranje Ujčićeve zbirke poezije. Zbirka rukopisa sastoji se od šest bilježnica koje daju jedinstveni uvid u autorov proces stvaranja, kao i u teme, motive i refleksije koje su obilježile Ujčićev život i čije je utjecaje moguće iščitati u njegovim zrelijim djelima. Poezija koja je nastajala u ovim bilježnicama predstavlja svojevrsnu vježbu, brušenje vještine pisanja i izražavanja jednog od najvažnijih istarskih autora i vrijedan je izvor i svjedočanstvo Hrvatske i Istre u prvoj polovici 20. stoljeća.
– – –
In addition to other literary genres, Tugomil Ujčić also wrote poetry. Poems of a highschooler is one of his works that has been digitized in this project and is a dedication to Ujčić’s high school days spent at the Classical Gymnasium in Karlovac. The poems included in the collection were written in the period from 1921 to 1925, and the manuscripts that we present here in digital form are to a large extent the primary source for the creation of Ujčić’s poetry collection. The collection of manuscripts consists of six notebooks that give a unique insight into the author’s creative process, as well as into the themes, motifs and reflections that characterized Ujčić’s life and whose influences can be read in his more mature works. The poetry that was created in these notebooks represents a kind of exercise, honing the craft of writing and expression of one of the most important Istrian authors and is a valuable source and testimony of Croatia and Istria in the first half of the 20th century.
– – –
Tugomil Ujčić oltre agli altri generi letterari in cui si è cimentato, ha scritto anche poesie. ”Poesie di uno studente delle medie superiori” è una delle sue opere digitalizzate nell’ambito di questo progetto, ed è una dedica ai giorni di liceo trascorsi da Ujčić al ginnasio classico di Karlovac. Le poesie incluse nella raccolta sono state scritte nel periodo che va dal 1921 al 1925, e i manoscritti che presentiamo qui in forma digitale sono in larga misura la fonte primaria per la creazione di una raccolta delle sue poesie. La collezione di manoscritti è composta da sei quaderni che offrono una visione unica del ‘processo creativo’ dell’autore, nonché dei temi, dei motivi e delle riflessioni che hanno caratterizzato la vita di Ujčić e i cui influssi si possono leggere nelle sue opere più mature. La poesia che è stata creata in questi quaderni rappresenta una sorta di esercizio che affina le capacità di scrittura ed espressione di uno dei più importanti autori istriani ed è una preziosa fonte ed anche una testimonianza che racconta della Croazia e dell’Istria nella prima metà del XX secolo.